Gràcies ath sòn prigond sentiment d’apertenença, es catalans an tostemp exprimit era sua creativitat mejançant diuèrsi metòdes tradicionaus de construccion.

Tanlèu apareisheren es legendes sus era Mair de Diu de Montserrat en sègle IX, es catalans an cultivat e hestejat eth sòn restacament damb eth païsatge e es varietats locaus deth sòn país. Era Reneishença catalana exaltaue es vertuts de tot çò qu’auesse a veir damb eth mon rurau. Çò que comencèc coma ues excursions d’intellectuaus entà conéisher diuèrsi païsatges de prumèra man devenguec en ues expedicions scientifiques e culturaus. Damb eth pas deth temps, grops organizadi d’excursionistes amators comencèren a visitar periodicaments cada parçan deth país. Encara aué es joeni participen a excursions e campatges en tota Catalonha damb eth movement scout e d’autes associacions excursionistes.

Aqueth prigond sentiment d’apertenença tanben se manifèste ena avaloracion des metòdes tradicionaus de construccion locau. Era maçoneria de pèira shuta a ua longa tradicion, maugrat es sues origines umiles coma un mestièr restacat as pagesi qu’auien de besonh lòcs economics entà sauvar es airines e era aigua. A compdar dera epòca des romans, es vòutes catalans de teula plana s’an emplegat entà crear tets arquejadi. Coneishudi per trabalhar damb es arquitèctes modernistes, es grèmis de paredèrs contunhen d’ensenhar aguesta importanta tecnica arquitectonica.

Es modernistes tanben aplicauen aguesta exuberància decorativa ara tecnica deth trencadís, es mosaïques de fragments de carrèus tan caracteristiques des darrères òbres d’Antoni Gaudí. Aqueri esfòrci creatius heren emergir naues mòstres de riquesa, fiertat nacionau e creativitat sense fin entà crear un estil originau e modèrne que combine er usatge de materiaus locaus e hèts a man damb er usatge de materiaus innovants.

Ara ora d’ara es mestieraus ensenhen aqueres tecniques as aprendissi qu’ajuden a restaurar es centenats de bastisses modernistes de quasi dus sègles d’antiquitat qu’encara definissen ua bona part deth païsatge urban de Barcelona e d’auti pòbles e ciutats de Catalonha.

REGIONS

Es Pirenèus

Es Pirenèus, ua cadea de montanhes que hè de termièra naturau damb França, se caracterizen per pics nauti e nombrosi lacs e arrius. Es vals prigondes acuelhen a petites comunautats coma era Val d’Aran, a on se manten viua era lengua occitana. Era nhèu der iuèrn provedís d’aigua a tot eth territòri catalan, mès a hèt qu’eth comèrç damb eth nòrd sigue un rèpte desafiant. Aqueres montanhes aufrissen peishèus, husta, pèira e d’auti materiaus naturaus ara gent dera plana dempús dera net des tempsi.

Era còsta mediterranèa

Damb ua linha de còsta de centenats de quilomètres, Catalonha a tostemp guardat tar èst entà provedir-se de neurituds, comerçar e a espandir-se. Era mar Mediterranèa aufrís ua grana varietat de peish e de fruts de mar, ingredients tipics dera codina catalana. Per exemple, entà hèr un arròs nere s’empleguen calamars e era sua tinta entà aromatizar er arròs que hè milèrs d’ans que se coitiue en delta der Ebre.

Ena edat mejana, es catalans comencèren a comerçar damb es Ilhes Baleares e bères regions d’Itàlia, que mès tà deuant conquistarien. Quan poderen envestir en empèri espanhòu, tanben comencèren a comerçar actiuaments damb era mar Cariba. Encara aué, un genre popular de cançon tradicionau ei era havanera, que mos parle des viatges per mar que hègen es marinèrs.

Era vida rurau

Es regions interiores deth país an diuèrsi climats. Per aguesta arrason s’i pòden coitivar ua grana varietat de coitius: arradim entà hèr vin, olives entà hèr òli, granes entà elaborar neurituds e ua grana varietat de verdugalhs. Es masies èren er epicentre dera vida culturau rurau e dera produccion agricòla; normauments ua familha nombrosa viuie e trabalhaue plegada en aqueres proprietats, que normauments auien un espaci de trabalh en baish o en un laterau. Enes darrèri ans, fòrça d’aqueres masies son vengudes lotjaments de torisme rurau o en dusaus residéncies entàs abitants favorizadi des ciutats.

METÒDES TRADICIONAUS DE CONSTRUCCION

Trencadís: Er art deth decòr damb carrèus

Era tecnica deth trencadís, que popularizèren Antoni Gaudí e d’autes arquitèctes modernistes catalans, consistís a crear mosaïques a compdar de fragments de carrèus e pèces de ceramica. Gaudí empleguèc fòrça aguesta tecnica, que consistís a aplicar fragments de carrèus enes formes sinuoses qu’an era majoritat des sues bastisses, coma era basilica e eth temple expiatòri dera Sagrada Familha. Ua bona part des mosaïques de Gaudí les creèc Lluís Bru i Salelles, qu’ensenhèc aqueth mestièr as sòns hilhs. Un d’eri siguec eth mèstre de Lívia Garreta, ua artista deth trencadís que participarà ena edicion 2018 deth Folklife Festival.

Maçoneria de pèira shuta

Aguesta tecnica de construccion populara e tradicionau consistís a hèr encastrar pèires de diuèrses mesures entà bastir parets, potzi e d’autes estructures sense besonh d’emplegar cap de mortèr entà junher-les. Era pèira se trabalhe en diuèrsi grads, segons cada besonh de construccion especific. Se ben es parets ruraus se pòden lheuar sense transformar guaire era pèira, entà bastir ua bastissa rustica entà sauvar-i estruments o era cabana d’un pastor cau hèr mès atencion ara forma des pèires. Ancianaments, es comunautats ruraus auien gent que mestrejaue ben aguest mestièr, e ara ora d’ara es paredèrs professionaus, que tanben pòden crear estructures d’autes sòrtes, normauments lo mestregen.